Jakie wyzwania stoją przed Polską Wódką, Chronionym Oznaczeniem Geograficznym?
Zdawać by się mogło, że Polską Wódkę znamy doskonale. A jednak nie każda wódka produkowana
w naszym kraju nią jest. Aby lepiej zrozumieć historię oraz wyzwania stojące przed tym trunkiem, należy najpierw przyjrzeć się jego definicji. O Polskiej Wódce możemy mówić wówczas, gdy jest ona produkowana z tradycyjnie polskich zbóż: pszenicy, żyta, pszenżyta, owsa, jęczmienia lub
z ziemniaków. Cały proces wytwarzania musi odbywać się w Polsce. 13 stycznia, w rocznicę wprowadzenia jej definicji, świętujemy nieoficjalny Dzień Polskiej Wódki.
Jak podczas zakupów upewnić się, że kupujemy właśnie Polską Wódkę, Chronione Oznaczenie Geograficzne? Należy czytać etykiety i wypatrywać butelek z napisem Polska Wódka/Polish Vodka. Mogą się na nich znajdować również: znak przygotowany przez Stowarzyszenie Polska Wódka oraz logo unijne dla Chronionych Oznaczeń Geograficznych.
Krótka historia Polskiej Wódki
Sztuka destylacji dotarła do nas najprawdopodobniej bezpośrednio z terenu średniowiecznych Niemiec, choć jej europejskich korzeni trzeba szukać u Arabów mieszkających na Półwyspie Iberyjskim. Popularne dziś słowo „wódka” początkowo oznaczało małą wodę lub staw. Po raz pierwszy pojawiło się ono w kronikach sądu ziemskiego w Sandomierzu w 1401 r. Później terminem tym określano lecznicze napary z ziół, owoców, a nawet produktów odzwierzęcych. W XVI w. pojawiły się także przepisy na wódki na bazie alkoholu. Cieszyły się one ogromną popularnością.
Przez stulecia zmieniał się także proces destylacji. Początkowo był on bardzo prosty, co często wiązało się z niską jakością produkowanej gorzałki. Zaprawiano ją więc m.in. ziołami, cynamonem czy anyżem. Ważne zmiany w gorzelnictwie nastąpiły w 1817 r., kiedy zaczęto stosować aparaty destylacyjne, w tym najbardziej popularny w Polsce aparat Pistoriusza.
Na XVIII i XIX w. przypada złoty okres polskiego gorzelnictwa. Coraz popularniejsze stawały się ziemniaki, gwałtownie wzrosła liczba gorzelni, zaczęły też powstawać pierwsze fabryki wódek. Niestety, rozwój ten przerwała I wojna światowa. Po niej nastąpił jednak okres wzrostu gospodarczego, który wpłynął pozytywnie także na gorzelnictwo. Działalność wznawiały stare zakłady, powstawały też nowe. Kolejna wojna przyniosła zniszczenia, które nie ominęły także polskich gorzelni. Warto pamiętać, że wódka była wówczas cenną walutą. Po II wojnie światowej, w gospodarce socjalistycznej, jakość częśći wódek sprzedawanych w kraju pozostawiała wiele do życzenia, co stworzyło funkcjonujące jeszcze często dziś stereotypy. Natomiastte eksportowane wytwarzano z najlepszych surowców i opatrywano pięknymi etykietami. Zadbano jednak wtedy o szeroką promocję
naszego trunku na świecie. Oczywiście transformacja ustrojowa po 1989 zmieniła też rynek wódek.
Polska Wódka w polskiej tradycji
Polska Wódka jest ważnym elementem naszej kultury. Towarzyszyła ona ucztom, biesiadom oraz dysputom, które toczyły się przy królewskich, szlacheckich, a także wiejskich stołach. O minionych czasach przypomina nam dziś powszechnie znana polska gościnność i toasty, które nadal wznosimy podczas ważnych wydarzeń. W tym charakterze wódka pojawiła się w XVII w. i od tego czasu była częścią różnych obchodów: chrzcin, wesel oraz styp. Dostęp do niej miały zarówno wyższe warstwy społeczne, jak i chłopi. Podczas gdy ci pierwsi raczyli się nią na wystawnych uroczystościach, drudzy popijali ją w karczmie, która była ważnym miejscem we wsi. Tam odbywały się rodzinne uroczystości i sądy wiejskie.
Nasz narodowy trunek był także tradycyjnym środkiem leczniczym. W dworach szlacheckich istniała instytucja panien apteczkowych, które dbały o zaopatrzenie „apteczki”. Znajdujące się tam wódki pito w przypadku bólu czy kaszlu i stosowano do nacierania oraz okładów. Były też używane do zabiegów upiększających oraz pielęgnacji.
Tradycje związane z Polską Wódką są nadal żywe. Często stawiamy ją na stole podczas spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Wznosimy nią toasty oraz świętujemy ważne momenty. Pamiętajmy więc o jej historii i miejscu, jakie zajmuje w naszej kulturze.
Chronimy, promujemy i edukujemy. Jakie wyzwania stoją przed Polską Wódką?
Polska Wódka to produkt o międzynarodowej renomie, dlatego Stowarzyszenie Polska Wódka nieustannie podejmuje działania, by był on doceniany w Polsce, ale także na całym świecie. Na tym polu udało się już odnieść sukcesy. W traktacie akcesyjnym Polski do Unii Europejskiej z 2004 r. Polska Wódka została wymieniona jako dobro, które mamy prawo chronić. Polska Wódka/Polish Vodka jest również Chronionym Oznaczeniem Geograficznym. To oznaczenie przyznawane jest produktom regionalnym wyjątkowej jakości. Ich nazwa musi nawiązywać do terenu, na którym są wytwarzane i podkreślać ich związek z tym miejscem. Dzięki ChOG chronione są interesy producentów Polskiej Wódki, ale także konsumentów.
Ochrona prawna to jednak nie wszystko. Bardzo ważna jest również edukacja. Od 2018 r. najlepszym miejscem, gdzie odwiedzający mogą poznawać historię Polskiej Wódki jest Muzeum Polskiej Wódki w Warszawie. Niedawno Stowarzyszenie Polska Wódka wydało również e-booka zawierającego najważniejsze informacje o naszym narodowym trunku. Od 2 lat przeprowadzane jest też badanie pt. „Co Polacy wiedzą o Polskiej Wódce?”. Pokazuje ono, że nadal jednym z największych wyzwań jest rzetelna edukacja na temat Polskiej Wódki.
Najważniejszym celem Stowarzyszenia Polska Wódka jest pokazanie konsumentom, że nasz narodowy trunek to jakościowy produkt wytwarzany z polskich surowców. Służą temu liczne akcje promocyjne oraz wystąpienia przedstawicieli Stowarzyszenia, którzy reprezentują Polską Wódkę na seminariach oraz konferencjach. Stowarzyszenie stara się również szukać rozwiązań na miarę XXI w. Jednym z ostatnio podejmowanych tematów jest uregulowanie sprzedaży alkoholu przez Internet oraz kwestia akcyzy i równego traktowania w tym zakresie wszystkich trunków.
Historia, tradycje kulturowe i jakość, a także uznanie na arenie międzynarodowej. To wszystko sprawia, że my jako Polacy, możemy być dumni z Polskiej Wódki. Gości ona na naszych stołach już od ponad 500 lat. Posiada także Chronione Oznaczenie Geograficzne. Pamiętajmy o tym podczas naszych zakupów i oczywiście spożywajmy ją odpowiedzialnie!
