W debacie publicznej wiele mówi się o gospodarczych skutkach pandemii. Coraz częściej dostrzega się też jej długofalowe konsekwencje dla zdrowia, w tym zdrowia psychicznego. Eksperci alarmują, że przedłużający się stres spowodowany przez Covid-19 może być bardzo niebezpieczny. WHO ostrzega, że za kilka lat depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie a ZUS podaje, że każdego roku wzrasta liczba zaświadczeń lekarskich wydawanych z tytułu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania.
WHO definiuje zdrowie psychiczne jako stan dobrego samopoczucia umożliwiający wykorzystanie posiadanych zdolności. Psychiczny dobrostan wpływa zatem nie tylko na ogólne zadowolenie z życia, ale też na pracę – jej jakość i wyniki. Osoby w dobrej kondycji psychicznej lepiej radzą sobie ze stresem przez co podejmują bardziej trafne decyzje i efektywniej rozwiązują pojawiające się problemy. Słowem – są skuteczniejszymi pracownikami. Dlatego dbanie o zdrowie psychiczne pracowników jest korzystne zarówno dla firm, jak i dla zatrudnionych.
SPRAWDZIAN DLA MENEDŻERÓW
Wybuch pandemii Covid-19 postawił przed menedżerami zadanie nad wyraz wymagające. Oprócz opanowania wyzwań związanych z przeorganizowaniem pracy własnej, musieli sprostać też trudom zarządzania zespołami (najczęściej online) i okazać im wsparcie.
Wyniki badania przeprowadzonego przez Cube Research na zlecenie BIGRAM i THINKTANK (raport „Siła psychiczna i energia lidera w nowej normalności”, 2021) wskazują, że menedżerowie polskich firm w większości byli zadowoleni z tego, jak poradzili sobie z wyzwaniami spowodowanymi przez pandemię. Zdecydowanie najczęstszym uczuciem, wskazanym przez 71 proc. respondentów, był wzrost poczucia odpowiedzialności za podległych pracowników. Ponad połowa (52 proc.) wskazała również poczucie niepewności. Niewiele mniej czuło satysfakcję z realizacji zadań pomimo trudnych okoliczności (48 proc.) oraz zwiększenie motywacji i mobilizacji (46 proc.). Wyniki świadczą o tym, że mimo dominacji negatywnych uczuć i stanów emocjonalnych – przynajmniej w początkowym okresie pandemii – menedżerowie odczuwali także emocje pozytywne a do swoich zespołów podchodzi w sposób zindywidualizowany. Postawa skupiona na interpersonalnych relacjach ze współpracownikami, wzajemnym wsparciu i rozmowie okazała się też najskuteczniejsza.
Raport BIGRAM i THINKTANK badanie sugeruje również, że tradycyjne formy wzmocnienia kondycji psychicznej (np. spacery, kontakt z przyrodą i zwierzętami, regularne ćwiczenia fizyczne czy wsparcie rodziny oraz przyjaciół) są najpopularniejsze wśród menedżerów. Oznacza to, że ankietowani w wymagającej sytuacji odwołują się do sprawdzonych i tradycyjnych sposobów radzenia sobie z wyzwaniami – wsparcia szukają tam, gdzie czują się bezpiecznie. Choć większość menedżerów wraz z nowymi falami pandemii coraz lepiej radziła sobie z powierzonymi zadaniami, to jednak nie był to zdecydowany trend. Respondenci wskazywali też na częściowe, bądź permanentne trudności spowodowane przedłużającą się pandemią. Pracodawcy nie powinni tego lekceważyć.
WYZWANIA DLA PRACODAWCÓW
Wyniki raportu pokazują, że większość menedżerów przy problemach z kondycją psychiczną poszukuje wsparcia na zewnątrz organizacji – nie chcą na ten temat rozmawiać ani ze współpracownikami, ani z przełożonymi. Jedyne 6 proc. ankietowanych czułoby się komfortowo rozmawiając o symptomach mogących świadczyć o problemach z kondycją psychiczną z kimś z działu HR firmy, 5 proc. z koleżanką lub kolegą z pracy i zaledwie 3 proc. ze swoim przełożonym lub szefem firmy. Pracodawcy powinni zatem skoncentrować się na budowaniu zaufania wśród swoich pracowników, np. wysyłając im jasny sygnał, że mogą liczyć na pomoc w przypadku problemów, również tych związanych z kondycją psychiczną czy gorszym samopoczuciem. Firmy powinny rozważyć stałą współpracę ze specjalistą od zdrowia psychicznego, np. psychologiem lub terapeutą, gdyż przeważająca większość badanych – nawet jeśli do tej pory nie korzystała z pomocy specjalisty – nie wyklucza takiej możliwości w przyszłości, wierząc w skuteczność profesjonalnej pomocy (58 proc.).
Firmy powinny również poszerzyć wiedzę na temat cyfrowych rozwiązań i aplikacji umożliwiających radzenie sobie z presją i stresem. Poziom znajomości tych nowoczesnych rozwiązań nie jest satysfakcjonujący – jedynie 5 proc. menedżerów i 32 proc. pracowników HR była w stanie podać przykłady takich rozwiązań.
Mimo że większość respondentów pozytywnie oceniła kondycję psychiczną menedżerów, nie należy zapominać o 35 proc. ankietowanych (reprezentujących HR), którzy zauważyli pewne problemy. Dobrze, że przedstawiciele HR zdają sobie z nich sprawę, bo to oni najczęściej wdrażają w firmie rozwiązania mające na celu dbanie o dobrostan zatrudnionych, jako pierwsi zauważają też taką potrzebę. Dysproporcja między pozytywną oceną menedżerów (77 proc.) i reprezentantów HR (65 proc.) dotycząca kondycji psychicznej zatrudnionych może świadczyć o tym, że pracownicy HR wolą dmuchać na zimne i obserwować stan zdrowia psychicznego pracowników, by jak najszybciej zidentyfikować potencjalne problemy i im zapobiegać poprzez działania profilaktyczne.
Zadaniem pracowników HR jest również uświadomienie menedżerom stopnia w jakim ich samopoczucie, dobry lub zły nastrój oddziałują na członków zespołu – aż 59 proc. respondentów reprezentujących HR sądzi, że ten wpływ jest duży, ale zdanie to podziela jedynie 32 proc. menedżerów.
Warto również zauważyć, że aż 25 proc. menedżerów sądzi, że ich firma nie organizuje żadnych inicjatyw w celu zatroszczenia się o dobrostan pracowników. Część firm powinna zatem zmienić swoją politykę wobec pracowników, a pozostałe lepiej komunikować podejmowane działania. Należałoby również zastanowić się, w jaki sposób pracownicy odbierają proponowane inicjatywy i co zrobić, by były one dla nich jak najbardziej przydatne – personalnie dopasowane.
Po stronie pracodawców jest również pokazanie menedżerom szans jakie daje pandemia na rozwój osobisty i motywowanie do pozytywnego postrzegania nawet najtrudniejszych sytuacji. Warto pamiętać, że czas pandemii to również okazja do rewizji dotychczasowych sposobów pracy i nabycia nowych kompetencji i doświadczeń. Większość menedżerów dostrzega te możliwości, warto pochylić się nad tymi, który sądzą inaczej.
Raport „Siła psychiczna i energia lidera w nowej normalności” wyraźnie pokazuje, że stan emocjonalny lidera i jego kondycja psychiczna wprost wpływają na pracę zespołu i osiągane wyniki. Choć to truizm, to przed pandemią ta oczywistość nam trochę umykała. Być może kiedyś ta zależność będzie nawet policzalna przy pomocy sztucznej inteligencji, dzisiaj mając wprawdzie tę wiedzę i tak działamy intuicyjnie. Dobrze by firmy poważnie podeszły do tematu zdrowia psychicznego pracowników i wspierały zatrudnionych w przypadku trudności lub problemów. Cześć przedsiębiorstw już to robi, dobrze aby stało się to normą.
Raport dostępny jest tutaj.
dr Katarzyna Młynek, dyrektor programowa THINKTANK
