Sztuczna inteligencja niesie zagrożenia, ale też może pomóc ludzkości rozwiązać jej globalne problemy. Dlatego nie powinniśmy się bezczynnie przyglądać zaniedbaniom UE i Polski w tej dziedzinie.
Komisja Europejska już na początku kadencji Ursuli von der Leyen jednoznacznie zadeklarowała, że UE staje do światowego wyścigu w zastosowaniach sztucznej inteligencji (SI) w gospodarce, sektorze publicznym oraz w badaniach naukowych. Europejska debata w tej sprawie akcentuje dodatkowo konieczność uzyskania przez Europę suwerenności cyfrowej, czyli uniezależnienia się od technologii amerykańskich i chińskich.
Ambicje i plany w tej sprawie opisaliśmy szczegółowo w naszym raporcie „Iloraz sztucznej inteligencji III”, opublikowanym w czerwcu ub. roku. Wskazywaliśmy w nim na potrzebę szybkiego wyjścia poza deklaracje, bo reszta świata nie czeka na uzgodnienia między różnymi organami UE i państwami członkowskimi, tylko pędzi do przodu.
Przywoływaliśmy też wnioski z raportu wpływowego waszyngtońskiego think tanku Center for Data Innovation „Who is Winning the AI Race: China, the EU or the United States?”, oceniającego sytuację w 2019 r. Wynikało z niego, że liderem są Zjednoczone, na drugim miejscu sklasyfikowano Chiny, a Unia Europejska pozostawała daleko w tyle.
USA dominowały w czterech z sześciu kategorii wskaźników, które analizował raport (jakość specjalistów, badania, rozwój oraz sprzęt), z kolei Chiny w dwóch (zastosowanie i dane). Państwa europejskie nie miały dominującej pozycji w żadnej z tych kategorii. Przewaga Stanów Zjednoczonych wynikała z faktu, że miały one najwięcej startupów zajmujących się SI, a ich ekosystemy były silnie wspierane finansowo przez sektor prywatny. Ponadto rozwijano tam zarówno tradycyjne rozwiązania cyfrowe, jak i systemy zasilane SI. Na wyższym poziomie była też jakość edukacji, o czym miały świadczyć m.in. publikacji naukowe w najbardziej renomowanych czasopismach. I wreszcie w Stanach Zjednoczonych pracowało najwięcej uznanych ekspertów z zakresu SI, którzy stanowią elitę tego sektora.
Center for Data Innovation opublikowało właśnie raport w tej sprawie za rok 2020. Co się zmieniło? Wyraźnie wzrosła pozycja Chin. Poprawiła się tam jakość prowadzonych badań nad SI, wzrosły nakłady na B+R firm zajmujących się oprogramowaniem i usługami komputerowymi, przybyło zaawansowanych superkomputerów oraz generowanych danych. Chiny wypełniły lukę lub zwiększyły swoją przewagę nad Stanami Zjednoczonymi w ponad połowie zaktualizowanych wskaźników. Na przykład mają obecnie prawie dwa razy więcej wydajnych superkomputerów uplasowanych w pierwszej 500-tce na świecie. Zdaniem autorów raportu sugeruje to, że skoordynowana polityka chińskiego rządu, aby sztuczna inteligencja stała się priorytetem strategicznym, przynosi owoce.
W skali 100-punktowej Unia Europejska z wynikiem 23,3 pkt. jest ostatnia i dalej od lidera niż rok temu. Prowadzą Stany Zjednoczone z 44,6 pkt., a za nimi Chiny z 32,0 pkt. „Największym wyzwaniem dla UE i państw członkowskich jest to, że wielu w Europie nie ufa sztucznej inteligencji. Uważają, że jest to technologia, której należy się obawiać i ograniczać, a nie promować i rozwijać” – komentuje Daniel Castro, dyrektor Centrum Innowacji Danych i główny autor raportu.
Ten wyścig mógłby nas specjalnie nie obchodzić, gdyby chodziło w nim tylko o prestiż. Ale SI coraz lepiej udowadnia swoje zdolności do rozwiązywania globalnych problemów planety. Już wiemy, że pomaga zapanować nad pandemią i pomoże zapobiegać kolejnym. Brała udział w wynalezieniu szczepionek na Covid-19. Jest w stanie znacząco ograniczyć zużycie energii i wszelkich surowców oraz podwoić produkcję żywności. Zwiększa efektywność biznesu. Pomaga w opracowaniu metod utylizacji plastikowych śmieci. Usprawnia służbę zdrowia, opiekę nad seniorami i wszystkie inne usługi publiczne. Znacząco przyspiesza badania naukowe. Więcej o jej obecnych i przyszłych możliwościach napisaliśmy w Thinkbooku „Jak sztuczna inteligencja zmieni nasze życie za 5 lat”.
SI mogłaby też pomóc rozwiązać wiele z naszych krajowych problemów. Rząd od kilku lat zapowiada zresztą, że będziemy wręcz światowym liderem na tym polu. Niestety, na ambicjach się na razie kończy. Dlatego zapóźnienia UE, podobnie jak i polskiego rządu, powinny nas obchodzić.
Nasze raporty o sztucznej inteligencji do pobrania tutaj.
Autor: Zbigniew Gajewski, partner THINKTANK
