opublikowano 26.09.2023
Pandemia koronawirusa i związana z nią przyspieszona digitalizacja procesów, przyczyniły się do zwiększenia wykorzystania technologii informacyjnych w niemal wszystkich sektorach. Wraz ze wzmożonym rozwojem AI i RPA (Robotic Process Automation) rozpoczęły się dywagacje o tym, że technologia pozbawi zatrudnienia miliony ludzi na świecie, również w branży IT. Z tegorocznego raportu Goldman Sachs wynika, że zniknąć może nawet 300 milionów etatów. Czy w związku z tym branża IT ma się o co martwić?
Rozwój technologii a miejsca pracy
Bezprecedensowy rozwój technologii i dynamiczny wzrost branży IT, sprawiają, że sektor ten stale potrzebuje pracowników. Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Ilu specjalistów IT brakuje w Polsce?”, nasz kraj potrzebuje 147 tys. specjalistów IT, jeśli zamierza uzyskać taki sam udział zatrudnionych w IT jak pozostałe państwa UE. Obecnie w Polsce specjaliści IT stanowią ok. 3,5 proc. wszystkich zatrudnionych i jest to jedna z niższych wartości w UE. Te alarmujące braki potwierdzają również inne badania. Z szacunków SoDA wynika, że luka kadrowa w branży IT wynosi nawet 300-350 tysięcy osób.
Czy rozwój nowych technologii, w tym generatywnego AI zmniejszy nasze zapotrzebowanie na programistów i pracowników IT, tym samym pozbawiając ich pracy? Pomimo prognoz, hollywoodzka fikcja o sztucznej inteligencji wypierającej człowieka jeszcze się nie spełniła. Wręcz przeciwnie – okazuje się, że rozwój technologii pomoże kreować nowe miejsca pracy, choć będzie wymagał od pracowników rozwoju nowych kompetencji, a od pracodawców wprowadzenia programów reskillingowych i upskillingowych. „Liczba nowych miejsc pracy związanych z AI jest trzykrotnie wyższa niż tych utraconych w wyniku jej wprowadzenia” – czytamy w badaniu przeprowadzonym w ramach działania Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka „Wpływ trendów rozwojowych nowych technologii na potrzeby kompetencyjne sektora IT”.
Dlaczego tak się dzieje? Firmy i organizacje coraz odważniej korzystają ze zdobyczy machine learning i AI, a co za tym idzie potrzebują ekspertów nadzorujących procesy i interpretujących dane. Rezultaty badania przeprowadzonego w styczniu 2023 na grupie 202 menedżerów firm informatycznych oraz dyrektorów departamentów IT firm nieinformatycznych wykorzystujących w swojej działalności rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego są jednoznaczne: blisko 50% badanych twierdzi, że rozwój nowych technologii zwiększy zapotrzebowanie na programistów. Tylko 1/5 menadżerów jest odmiennego zdania.
źródło: Badanie „Wpływ trendów rozwojowych nowych technologii na potrzeby kompetencyjne sektora IT”, styczeń 2023
Potrzebne nowe umiejętności
Mimo iż o wyparciu człowieka przez technologię nie ma jeszcze mowy, bezprecedensowy poziom automatyzacji wymusi ewolucję na rynku pracy. Zmiany te pomogą usprawnić większość procesów w firmach, pomagając im oszczędzić czas i pieniądze. Według wspominanego już badania Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka aż 80% firm deklaruje wprowadzenie zdobyczy technologii, w tym AI i machine learning do swojej codziennej działalności. Wymusi to na pracownikach zdobycie nowych kompetencji i umiejętności, zmieni również zakres ich obowiązków.
Ze zmian kompetencyjnych sprawę zdają sobie również badani pracodawcy (według badania aż 85% z nich jest ich świadoma). Do najbardziej pożądanych umiejętności zaliczają oni m.in. doświadczenie w pracy z bibliotekami data science i sztucznej inteligencji, machine learning oraz znajomość języka programowania Python.
Co więcej, rozwój technologiczny sprawi, że na rynku pojawi się więcej rozwiązań i platform nisko- i zerokodowych (low-code i no-code), które pozwolą pracownikom o niskich lub zerowych kompetencjach w obszarze kodowania na obsługiwanie platform i aplikacji. Garner szacuje, że światowy rynek technologii niskokodowych i zerokodowych wzrośnie o 20% do końca 2023 r. Pomimo tej znaczącej automatyzacji zapotrzebowanie na programistów i pracowników IT w firmach nie zniknie. Nadal poszukiwane będą osoby zdolne do współpracy zespołowej, analitycznego myślenia i skutecznego rozwiązywania problemów (tak deklaruje aż 84% badanych).
źródło: Badanie „Wpływ trendów rozwojowych nowych technologii na potrzeby kompetencyjne sektora IT”, styczeń 2023
Wzrost znaczenia kompetencji miękkich
Jednocześnie pracodawcy stawiają przed programistami nowe wyzwania i coraz częściej wymagają od pracowników, obok oczywistych umiejętności twardych, wysoce rozwiniętych kompetencji miękkich, do niedawna jeszcze spychanych na dalszy plan. Umiejętności te będą w nadchodzących latach jeszcze bardziej zyskiwać na znaczeniu. Nic w tym dziwnego – raport Deloitte Tech Trends 2023 pokazuje, że kompetencje technologiczne dezaktualizują się średnio po 2,5 roku. Na pierwszy plan zaczynają zatem wychodzić inne cechy, takie jak zaradność i elastyczność pracowników. Oznacza to, że najbardziej pożądani będą ci pracownicy, którzy wykazują się zdolnością adaptacji, kreatywnością oraz stale podnoszą własne kompetencje. Automatyzacja pozwala przerzucić część rutynowych zadań na maszyny – dla zespołów IT to szansa, aby skupić się na pracy kreatywnej i tworzeniu koncepcji.
Potrzeby pracodawców w obszarze kompetencji miękkich potwierdzają również wnioski z raportu ManPower Group „Niedobór talentów”: aż 34% firm w Polsce ma problemy, aby znaleźć elastycznych, odpornych na stres i krytycznie myślących pracowników. Rynek pracy, niezależnie od branży, szuka również pracowników chętnych do rozwoju i nauki, potrafiących działać zespołowo i umiejętnie rozwiązujących problemy. Ważne są również komunikatywność i współpraca zespołowa.
Badania Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka potwierdzają, że pracodawcy cenią sobie priorytetyzowanie wartościowych projektów, umiejętność pracy zdalnej, analityczne i innowacyjne myślenie, zarządzanie zespołami rozproszonymi i rozwiązywanie złożonych problemów. Innymi słowy, pożądane są te umiejętności, w których w najbliższych latach nie zastąpi nas technologia, więc pomimo rozwoju sztucznej inteligencji i machine learning ich wartość nie zdewaluuje się.
Jak się przygotować do nadchodzących zmian?
Co zatem powinny zrobić firmy, aby przygotować się na to, co nadejdzie? „Z punktu widzenia pracodawców istotnym aspektem jest przede wszystkim zapewnienie pracownikom odpowiednich możliwości do podnoszenia swoich kwalifikacji. W aspekcie dostępnych metod kształcenia istotna jest możliwość brania udziału w specjalistycznych kursach, ale także dostosowanie programów nauczania” – mówi Beata Ostrowska, Przewodnicząca Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka.
Instytut McKinsey Global szacuje, że przekwalifikowanie dotknie około 375 milionów pracowników na całym świecie do 2030. Kluczowe staje się zatem zapewnienie pracownikom możliwości rozwoju i szkoleń oraz podnoszenia swoich kompetencji wewnątrz organizacji. Stałe kształcenie pracowników zamiast zewnętrznego uzupełniania braków kadrowych jest dla pracodawców tańsze i efektywniejsze. Mniejsza rotacyjność wpływa również na silniejsze, bardziej zintegrowane, a co za tym idzie rentowniejsze zespoły. Firmy, które już to zrozumiały świadomie wdrożyły reskilling i upskilling wewnątrz organizacji.
źródło: Badanie „Wpływ trendów rozwojowych nowych technologii na potrzeby kompetencyjne sektora IT”, styczeń 2023
Styczniowe badanie Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka pokazuje jednoznacznie, że menadżerowie oczekują dostępu do specjalistycznych kursów (78% badanych), zmiany programów nauczania publicznych jednostek edukacyjnych (61%) oraz współfinansowania kształcenia z funduszy publicznych (41%).
Nie ulega dziś wątpliwości, że przyspieszenie technologiczne i związany z tym rozwój sztucznej inteligencji wpływ na rynek pracy bez względu na branże i sektory. Złowrogie prognozy pozycjonujące AI jako wroga pracowników, który odbierze im pracę zdają się nie mieć odzwierciedlenia w rzeczywistości. Dziś z pewnością możemy powiedzieć tylko tyle, że czeka nas zmiana, a ci, którzy twierdzą, że postęp technologiczny ich nie dotyczy, szybciej czy później zostaną na końcu peletonu. Natomiast firmy i pracownicy, którzy wykażą się elastycznością, adaptowalnością i będą poszerzać wachlarz swoich kompetencji, w tym cyfrowych, przetrwają na rynku bez względu na zawirowania.
Autor: THINKTANK we współpracy z Sektorową Radą ds. Kompetencji – Informatyka
Sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka prowadzona jest przez partnerstwo Polskie Towarzystwo Informatyczne i Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój.
Publikacja powstała w ramach projektu „Utworzenie i funkcjonowanie Rady ds. Kompetencji Sektora IT” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój.
Partnerzy projektu:
