Opublikowano 10.08.2023
Ponad dekadę po tym, gdy seria kryzysów na stałe zachwiała równowagą europejskiej polityki, nie ustają debaty na temat przyszłości demokracji na Starym Kontynencie. 11 maja w stolicy Polski zebrała się ponad 500-osobowa grupa ludzi, którzy nie tylko diagnozowali problemy, ale także znaleźli konkretne rozwiązania i wprowadzili je w życie. Samorządowcy, działacze społeczni, aktywiści i politycy z 26 europejskich krajów przedstawili 80 projektów społecznych, wśród których znalazły się zarówno lokalne inicjatywy, jak i ogólnokrajowe reformy. 8 z nich otrzymało nagrody w 6 edycji konkursu Innowacje w Polityce.
„Żyjemy w czasach pełnych wyzwań, ale jak widać na tej sali, światli i odważni politycy są w stanie im sprostać, tworząc imponujące projekty ulepszające nasze życie” – stwierdził Ronny Zuckermann, jeden z założycieli Innovation in Politics Institute, organizatora konkursu i konferencji. Jedna z ciekawszych dyskusji toczyła się przy stoliku poświęconym aktywizacji politycznej młodzieży. Jej uczestnikami byli m.in. Eveliina Laine, przedstawicielka projektu Helsinki Youth Budget, pierwszego w Finlandii budżetu obywatelskiego dla 12-17 latków, oraz Pepijn Van Dijk, dyrektor wykonawczy holenderskiej partii VVD. Laine przedstawiła zarys programu, który aktywizuje ponad 10 tys. nastoletnich mieszkańców Helsinek.
„Demokracje nie toczą między sobą wojen, przeciwnie, mogą się wspierać. Musimy się zjednoczyć w demokracji, by ją utrzymać. Jeśli nie zrobimy tego teraz, to kiedy?” – zachęcała Birgitta Ohlsson, dyrektorka w National Democratic Institute. Debata „Saving Democracy — for real”, dotyczyła presji jakiej są poddane obecnie instytucje demokratyczne oraz wniosków, które może czerpać Europa z doświadczeń krajów autorytarnych. Wzięli w niej udział aktywiści z Brazylii i Zimbabwe Juliana Sakai i Courtney Mukoyi oraz specjalny przedstawiciel UE ds. praw człowieka Eamon Gilmore. Dyskutowano także o roli narzędzi cyfrowych w polityce, przywództwie lokalnym i roli sztucznej inteligencji w polityce.
Projekty z Polski
Finalistów i zwycięzców konkursu „Innovation in Politics” wybiera obywatelskie jury składające się z ponad 1000 Europejczyków, którzy zgłosili się do udziału w selekcji. W tegorocznym finale znalazło się w sumie 7 projektów z Polski, z czego dwa pierwsze wygrały w swoich kategoriach:
- Gdynia – „Gdynia przyjazna dla niesłyszących” zgłoszona w kategorii Sprawne zarządzanie
- Rybnik – „Metody partycypacyjne w rewitalizacji społecznej”, zgłoszony w kategorii Demokracja.
- Gdynia – Gdyńska Platforma Dialogu, kategoria: Technologie dla Demokracji
- Lublin- Przedsiębiorcze Dzieciaki, kategoria: Edukacja
- Ostrów Wielkopolski – Ostrów Wielkopolski łapie deszcz, kategoria: Edukacja
- Rybnik – Rybnicki Model Zrównoważonej Konsumpcji i Produkcji, kategoria: Ochrona klimatu
- Rybnik – Budżet obywatelski w Rybniku, kategoria: Technologie dla Demokracji
Rozwiązania przyjęte w Gdyni są znaczącym krokiem naprzód w normalizacji życia osób niesłyszących. Ratusz zatrudnia tłumaczy języka migowego, którzy pomagają niesłyszącym mieszkańcom załatwiać swoje sprawy w przystępny sposób. Ponadto dostępna jest specjalna usługa, która pozwala połączyć się poprzez wideo chat z tłumaczem języka migowego w dowolnym momencie. Gdynia jest także pierwszym miastem w Polsce, które przeszkoliło pracowników miejskich do obsługiwania osób niesłyszących w ramach tygodniowego intensywnego szkolenia. Nic więc dziwnego, że działania Gdyni pod wodzą wiceburmistrza Bartosza Bartoszewicza i managera Piotra Wiśniewskiego zaskarbiły sobie uznanie jury.
W odnowę zapuszczonych postindustrialnych dzielnic Rybnika zaangażowało się 1050 mieszkańców, którzy wspólnie przedstawiali, głosowali i realizowali projekty rewitalizacji swoich osiedli. Zamiast dużych, odgórnych inicjatyw, wiceburmistrz Piotr Masłowski postawił na dofinansowanie 200 mniejszych projektów wyłonionych w obywatelskich konkursach. Budżet każdego z nich nie przekraczał 5 tys. złotych, ale ponieważ to mieszkańcy byli architektami i budowniczymi swoich pomysłów, środki wykorzystano niezwykle efektywnie. W następstwie programu w 5 najbardziej zaniedbanych dzielnicach Rybnika powstały place zabaw, warsztaty sztuki czy osiedlowe ogrody.
Zwycięzcy w innych kategoriach
W kategorii ochrony środowiska nagrodzono hiszpańską inicjatywę Rexcatering, która wprowadza niezjedzone szkolne posiłki w drugi obieg za pomocą klimatyzowanych automatów zlokalizowanych w miejscach publicznych. Rexcatering stworzyło specjalny system pozwalający na higieniczną konserwację resztek, by trafiły one do potrzebujących w zjadliwej formie. System składa się ze specjalnych automatów, przenośnych lodówek dla szkół, a także aplikacji, która koordynuje transport żywności.
Jednym z najciekawszych i jednocześnie najbardziej ambitnych finalistów jest łotewska platforma Mój Głos (ManaBalss), która pozwala obywatelom zgłaszać projekty ustaw do parlamentu. Każda z inicjatyw obywatelskich, która zbierze 10 tys. głosów poparcia na platformie automatycznie poddawana jest pod rozwagę Saeimy (łotewskiego sejmu). Od startu w 2011 roku przy użyciu platformy udało się zaproponować 56 przepisów, które stały się prawem, a nawet wprowadzić poprawkę do konstytucji. Nigdy wcześniej na świecie obywatele nie zmienili konstytucji przez Internet, dlatego główna nagroda w plebiscycie technologie demokratyczne musiała powędrować do Łotyszy.
Wśród pozostałych zwycięzców znalazły się projekt Sophia ze Szwajcarii, innowacyjny chatbot pomagający ofiarom przemocy domowej, MAGMA, czyli austriacki program gwarantujący miejsca pracy dla osób długotrwale bezrobotnych, Policy Sprint — szwajcarska inicjatywa ułatwiająca budowanie międzypartyjnego konsensusu oraz projekt Bytność dla Bezdomnych z Grecji, który pomaga stanąć na nogi grupom szczególnie narażonym na bezdomność i wykluczenie społeczne.
Pełna lista projektów, które zwyciężyły w tym roku dostępna jest na stronie Instytutu: https://innovationinpolitics.eu. Opisy finałowych i zwycięskich projektów z poprzednich edycji można się zapoznać w Showroomie. Centrum Stosunków Międzynarodowych i THINKTANK reprezentują Innovation in Politucs Institute w Polsce i w krajach Bałtyckich.
Autor: Milan Wojcieszek
