ENERGIA ODNAWIALNA I WPROWADZENIE REGULACJI ESG – W obliczu zmian geopolitycznych i rosnącej świadomości ekologicznej Polska stoi na progu rewolucji energetycznej. Biznes i samorząd – również pod presją nowych europejskich regulacji ESG – coraz śmielej inwestują w zieloną energię. Z jednej strony OZE jawią się jako obietnica stabilności energetycznej i redukcji kosztów, z drugiej – jako wyzwanie wymagające zdecydowanych działań na poziomie infrastrukturalnym i legislacyjnym. Czy Polska, konfrontując się z koniecznością szybkich zmian, może stać się wzorem efektywnego przejścia na zrównoważone źródła energii, czy też zmagać się będzie z biurokratycznymi przeszkodami? Aktualna sytuacja stawia nasz kraj przed szansą na bycie pionierem w dziedzinie energetyki przyszłości. Transformacja energetyczna a biznes w Polsce W odpowiedzi na wprowadzenie europejskich regulacji ESG Polska aktywnie rozwija sektor odnawialnych źródeł energii (OZE), koncentrując się przede wszystkim na fotowoltaice. W 2023 r. zainstalowana moc OZE w Polsce osiągnęła poziom 28 GW. Również w tym roku produkcja energii z OZE osiągnęła rekordowy poziom 44 TWh, czyli około 27 procent całkowitej produkcji elektryczności w Polsce. Badanie przeprowadzone przez THINKTANK między październikiem a grudniem 2023 r. pokazuje rosnące zaangażowanie polskich firm w transformację energetyczną. Z 57 badanych firm z różnych branż 42 procent zdecydowało się na przejście na OZE lub ma to w planach, podczas gdy 58 procent nie planuje takich działań w najbliższym czasie. Główne motywy firm decydujących się na OZE to oszczędności wynikające ze wzrostu cen energii konwencjonalnej, pozytywny wpływ na środowisko, zwiększenie niezależności energetycznej oraz wykorzystanie transformacji w komunikacji z klientami jako aspekt proekologiczny. Z badania wynika również, że 45 procent ankietowanych firm przygotowuje się do nadchodzących zmian w zakresie raportowania ESG. Warto zauważyć, że duże firmy w Polsce, takie jak Unilever, IKEA czy Kompania Piwowarska, intensywnie inwestują w OZE. Wielkie postępy w tym kierunku poczyniła także branża retail, której profil doskonale sprawdza się przy rozwiązaniach czerpiących energię ze słońca: wiodąca polska sieć sklepów DINO podpisała umowy na wykonanie łącznie 750 mikroinstalacji fotowoltaicznych. A dla przykładu IKEA posiada ponad 935 tys. paneli fotowoltaicznych i 547 turbin wiatrowych na całym świecie. Wśród spółek z indeksu WIG20 na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie 90 procent korzysta z OZE lub inwestuje w nie, a wskaźniki dla spółek z indeksów mWIG40 i sWIG80 wynoszą odpowiednio: 65 procent i 59 procent. To wskazuje na rosnącą rolę OZE w polskim sektorze biznesowym. Z drugiej strony ze wspomnianego badania THINKTANK wynika, że firmy, które jeszcze nie wdrożyły OZE, wskazują na szereg barier, takich jak wysokie koszty początkowe, niedostosowanie sieci elektrycznej, brak dofinansowań, niestabilność praw i przepisów czy brak odpowiedniej wiedzy i kwalifikacji kadry. Te wyzwania wskazują na to, że pomimo rosnącego zainteresowania OZE, nadal istnieją przeszkody do pokonania na drodze do pełnej transformacji energetycznej w Polsce. Polskie OZE na tle Europy Według danych przedstawionych przez unijną agencję statystyczną Eurostat, w 2022 r. Unia Europejska zanotowała istotny wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), osiągając 23 procent udziału w całkowitym zużyciu energii brutto. Zmodyfikowana dyrektywa UE w sprawie energii odnawialnej wyznaczyła ambitny cel na rok 2030 – zwiększenie udziału OZE z 32 procent do 42,5 procent, a nawet potencjalnie do 45 procent. Aby sprostać tym celom, państwa członkowskie muszą zwiększyć swój udział OZE o blisko 20 procent. W 2022 r. wśród liderów wykorzystania OZE w Europie wyróżniały się kraje skandynawskie. Szwecja przodowała z 66 procent energii pochodzącej z OZE, korzystając głównie z energii wodnej, wiatrowej, biopaliw stałych i ciekłych oraz pomp ciepła. Finlandia z 47,9 procent udziału OZE opierała się na hydroenergetyce, wiatrakach i biopaliwach stałych. Łotwa z 43,3 procent udziału głównie wykorzystywała energię wodną. Dania i Estonia miały odpowiednio: 41,6 procent i 38,5 procent udziału OZE, czerpiąc większość energii odnawialnej z farm wiatrowych i biopaliw stałych. Portugalii i Austrii również udało się osiągnąć odpowiednio: 34,7 procent i 33,8 procent udziału OZE dzięki biopaliwom stałym, energii wiatrowej, wodnej oraz pompom ciepła. Chociaż zdarzają się dni, kiedy udział odnawialnych źródeł energii w Polsce pokrywa nawet 97% zapotrzebowania odbiorców energii, nasz kraj z udziałem OZE na poziomie 16,9 procent w 2022 r. pozostawał wciąż poniżej średniej Unii Europejskiej. Kraje, takie jak Malta czy Belgia, z udziałami odpowiednio: 13,4 procent i 13,8 procent, również znajdowały się wśród tych krajów, które nie nadążają z rozwojem potencjału OZE. Wynika z tego potrzeba dalszych działań i inwestycji w sektorze odnawialnych źródeł energii, aby sprostać wyznaczonym przez UE celom i zmierzyć się z wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatu. Główne wyzwania Od wprowadzenia w 2019 r. tzw. pakietu prosumenckiego Polska podejmuje decydujące kroki ku rozwojowi odnawialnych źródeł energii. Wspomniany pakiet spowodował, że z kraju opóźnionego w zakresie OZE przekształciliśmy się w lidera pod względem zainstalowanej mocy fotowoltaicznej. Jednak nowe przepisy, takie jak „net billing”, czyli sprzedaż nadwyżek energii oraz brak wsparcia ze strony firm dystrybucyjnych znacznie zahamowały entuzjazm polskich firm. Skuteczna i sprawna transformacja wymaga jednak przede wszystkim modernizacji sieci elektroenergetycznych, gdyż tylko to umożliwi efektywne włączenie OZE do systemu energetycznego. Obecna infrastruktura, nieprzystosowana do zmiennego i zdecentralizowanego charakteru odnawialnych źródeł energii, skutkuje odrzuceniem nawet 90 procent wniosków o przyłączenie instalacji fotowoltaicznych. Niezbędna jest zatem sieć zaawansowana, zdolna do zarządzania dystrybucją i wahaniami produkcji energii odnawialnej. Kolejnym wyzwaniem jest brak systemowych rozwiązań w zakresie finansowania i wsparcia dla sektora OZE. Ograniczone możliwości finansowe wymagają bardziej zdecydowanej polityki rządowej oraz wprowadzenia zachęt, takich jak ulgi podatkowe i dotacje czy tanie kredyty i leasingi. Istotne są również inwestycje państwa w nowoczesne technologie, takie jak systemy akumulatorowe i wodorowe, które są kluczowe dla stabilności dostaw energii odnawialnej. Ponadto niezbędna dla wzrostu sektora OZE jest stabilność prawna. Porównania międzynarodowe, np. z takimi krajami jak Niemcy czy kraje skandynawskie, pokazują znaczenie stabilnych ram legislacyjnych dla rozwoju OZE. Polska może wykorzystać te doświadczenia, aby przyspieszyć swój proces transformacji energetycznej i efektywniej wykorzystać potencjał odnawialnych źródeł energii. Od zaawansowanych technologii do zdecentralizowanej produkcji Transformacja sektora energetycznego ściśle wiąże się z integracją zaawansowanych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, Internet Rzeczy oraz inteligentne sieci. Rozwój cyfrowych platform zarządzania energią ma na celu stworzenie elastycznego systemu, który zapewni stabilność i efektywność, szczególnie w kontekście odnawialnych źródeł energii (OZE). Zasadnicze znaczenie dla rozwoju OZE w Polsce mają także partnerstwa publiczno-prywatne, które, łącząc wsparcie publiczne z prywatnymi inwestycjami, przyspieszają rozwój infrastruktury i technologii energii odnawialnej. Programy edukacyjne i projekty społeczne również odgrywają ważną rolę w angażowaniu społeczności lokalnych. „Polskie firmy doświadczają znaczącej zmiany w podejściu do energii odnawialnej, która jest postrzegana nie tylko jako źródło zasilania, ale także jako kluczowy element strategii operacyjnej” – mówi Krzysztof Dziaduszyński, członek zarządu ESOLEO. „Przejście na OZE oferuje oszczędności oraz zwiększa niezależność energetyczną biznesu. Jednak istotne jest zwiększenie świadomości przedsiębiorców co do ich roli w transformacji energetycznej oraz wiedzy na temat efektywnego wykorzystania energii” – dodaje. Zdaniem Dominiki Bagińskiej-Chyłek z Łukasiewicz Research Network, przejście na energię z odnawialnych źródeł jest szczególnie istotne dla mniejszych firm i może mieć wpływ nawet na ich konkurencyjność. „Duzi gracze już się zmieniają, a małe i średnie przedsiębiorstwa muszą za nimi nadążyć i dostosować się do wymogów regulacji ESG. Jeśli tego nie zrobią, tacy podwykonawcy mogą wypaść z globalnych łańcuchów dostaw”. Podsumowując, można stwierdzić, że Polska wkroczyła już w nową erę rozwoju technologicznego sektora energetycznego, charakteryzującą się przejściem od scentralizowanej do zdecentralizowanej produkcji energii. Istotne przy tym jest to, że model zdecentralizowany, połączony z lokalnym zarządzaniem, odpowiada na realne potrzeby sektora energetycznego. Skuteczne zarządzanie zapotrzebowaniem na energię oraz promocja jej efektywności wymaga holistycznej strategii łączącej innowacje technologiczne, wsparcie finansowe, reformy edukacyjne i instytucjonalne, a także współpracę między różnymi sektorami. Taka strategia pozwoli na efektywną adaptację do zmieniających się potrzeb sektora energetycznego i przyspieszy transformację energetyczną Polski. Energetyka XXI wieku powinna charakteryzować się zdecentralizowaną produkcją, tak by to odbiorca końcowy produkował energię z własnych źródeł odnawialnych, a zakłady energetyczne i operatorzy, jako profesjonaliści, zarządzali i bilansowali tę energię. W odpowiedzi na te potrzeby, THINKTANK powołał Instytut Transformacji Energetycznej, który rozpoczął działalność w październiku 2023 roku. „Instytut powstał w związku z sygnałami, które docierały do nas już wcześniej i dotyczyły dezorientacji polskiego biznesu. Brakuje usystematyzowanej wiedzy, a sytuację pogarsza chaos informacyjny” – powiedziała dr Małgorzata Bonikowska, prezeska THINKTANK. Powstanie Instytutu było wynikiem szeroko zakrojonych konsultacji z przedsiębiorcami, którzy poszukiwali konkretnych wskazówek dotyczących transformacji energetycznej. Instytut stanowi platformę wymiany wiedzy i doświadczeń, integrując kluczowe aspekty technologiczne, ekonomiczne i społeczne, niezbędne do skutecznej i zrównoważonej transformacji energetycznej w Polsce. Jego działania mają na celu nie tylko wspieranie przedsiębiorców w procesie adaptacji do nowych realiów energetycznych, ale także promowanie innowacji i efektywnego wykorzystania zasobów energetycznych, co jest istotne dla zrównoważonego rozwoju kraju. Autor: THINKTANK Artykuł opublikowano 13.02.2024
ZYSK DLA BIZNESU CZY BIUROKRATYCZNA UDRĘKA?
