Opublikowano 10.08.2023
Wprowadzanie pozytywnych zmian w edukacji wymaga transformacji zarówno na poziomie kadry nauczycielskiej, jak i w instytucjach edukacyjnych. Jest to proces, który łączy się z wyjściem poza narzucone odgórnie ramy i poszukiwaniem nowych, bardziej efektywnych metod nauczania. Kluczowym celem szkoły powinno być kształcenie kompetencji przyszłości, niezbędnych zarówno dla firm, jak i dla społeczeństwa jako całości. Jednak do wprowadzenia tych wszystkich zmian potrzeba odwagi w podejmowaniu nietypowych decyzji.
Szkoła bezpieczna i wspierająca
Aby uczniowie mogli odważnie podejmować trudne wyzwania, niezbędne jest zapewnienie im poczucia przynależności, więzi społecznych i bezpieczeństwa. Wspierające środowisko szkolne, oparte na zasadach szacunku, akceptacji i równości, tworzy podstawy dla rozwoju uczniów jako pełnoprawnych członków społeczności. Ważne jest, aby uczniowie czuli się akceptowani i doceniani niezależnie od osiąganych wyników szkolnych, gdyż ma to kluczowe znaczenie dla budowania ich poczucia własnej wartości i pozytywnego rozwoju emocjonalnego. Kiedy uczniowie otrzymują wsparcie i aprobatę ze strony nauczycieli i rówieśników, odczuwają więź społeczną i poczucie przynależności, co stwarza bezpieczną przestrzeń do eksplorowania, uczenia się i podejmowania ryzyka. To z kolei sprzyja ich zdolności do podejmowania trudnych wyzwań i rozwijania swojego potencjału.
Niskie poczucie własnej wartości jest jednym z głównych problemów uczniów, które może prowadzić do depresji, stresu i innych problemów emocjonalnych. Dlatego istotne jest zwrócenie uwagi na potrzebę budowania pozytywnego obrazu własnej osoby u uczniów. Wdrażanie odpowiednich programów i działań mających na celu budowanie poczucia własnej wartości powinno obejmować zarówno środowisko szkolne, jak i rodzinne. W domu, rodzice i opiekunowie powinni wspierać dzieci, rozmawiać z nimi, słuchać ich i wyrażać swoje uznanie dla ich wysiłków i osiągnięć. Natomiast w szkole, nauczyciele mogą tworzyć przyjazne i wspierające środowisko, doceniać postępy uczniów i stwarzać okazje do wzajemnej integracji i współpracy.
Trzeba uczyć o AI i cyberzagrożeniach
W dzisiejszym społeczeństwie, w którym coraz większą rolę odgrywa sztuczna inteligencja (AI), uczniowie powinni rozumieć wpływ AI na różne dziedziny naszego życia. Samochody autonomiczne, systemy rekomendacyjne czy chatboty pokazują, że sztuczna inteligencja ma zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Warto wiedzieć, jak ona działa, aby uniknąć nadmiernego zaufania lub nieuzasadnionego lęku związanego z jej wpływem.
Jednym z największych wyzwań w erze informacyjnej jest nadmiar informacji i dezinformacja. Umiejętność efektywnego zarządzania zasobami informacji staje się wartością podstawową, którą powinno się nabywać w szkole. Wiedza na temat oceny wiarygodności źródeł, umiejętność rozpoznawania fake newsów oraz krytyczne myślenie są kluczowe, aby skutecznie filtrować i wybierać informacje, na których opieramy nasze decyzje.
Niezwykle istotne jest również rozwijanie inteligencji emocjonalnej młodzieży. Rozumienie własnych emocji i umiejętność zarządzania nimi są ważnymi kompetencjami potrzebnymi w obliczu nadmiaru informacji i manipulacji. Świadomość własnych emocji pozwala nam podejmować bardziej świadome decyzje i unikać wpływu manipulacji emocjonalnej, które często towarzyszą dezinformacji.
Kolejnym istotnym aspektem edukacji w kontekście ery informacyjnej jest kształtowanie umiejętności związanych z cyberbezpieczeństwem. Zdolność do ochrony naszej prywatności, rozpoznawania zagrożeń w sieci i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych stają się niezbędne w dzisiejszym zglobalizowanym świecie. Uczniowie powinni być świadomi zagrożeń związanych z cyberprzestępczością, kradzieżą tożsamości i innymi formami ataków, oraz posiadać wiedzę i umiejętności, aby chronić swoje dane i zachować bezpieczeństwo w sieci.
W obliczu ogromnej ilości informacji, które musimy przyswoić i przekazać innym, podstawę interakcji stanowią umiejętności komunikacyjne. Skuteczne przekazywanie i rozumienie informacji wymaga umiejętności jasnego i precyzyjnego wyrażania myśli, rozpoznawania różnych perspektyw i umiejętności słuchania. Uczenie tych kompetencji pozwoli na efektywną wymianę informacji, zrozumienie różnorodności poglądów i budowanie konstruktywnych relacji z innymi ludźmi.
Rola nauczyciela
Nauczyciele odgrywają kluczową rolę jako liderzy i inicjatorzy zmian w dziedzinie edukacji. Są uważani za “agentów zmiany” (agents of change) ze względu na swoją zdolność do zarządzania zmianami w dynamicznym i nieprzewidywalnym środowisku szkolnym. Są nimi ci nauczyciele, którzy odważnie podejmują wyzwania, eksperymentują z nowymi metodami nauczania i przekraczają tradycyjne ramy edukacyjne.
Wprowadzanie zmian w edukacji wiąże się z koniecznością oddania kontroli uczniom i stworzenia przestrzeni do samodzielnego uczenia się. Nowoczesne podejście do nauczania polega na tym, że nauczyciele stają się przewodnikami i mentorami, a uczniowie są aktywnymi uczestnikami procesu edukacyjnego. Nauczyciele muszą tworzyć środowisko sprzyjające rozwojowi samodzielności, kreatywności i inicjatywy uczniów, umożliwiając im eksplorację, odkrywanie i uczenie się na własnych błędach.
W tym kontekście nauczyciele są liderami, którzy inspirują swoimi działaniami i postawami. Poprzez swoją determinację i otwartość na innowacje, mogą przekazywać te cechy swoim uczniom. Nauczyciel jako lider staje się wzorem do naśladowania i źródłem motywacji dla uczniów, zachęcając ich do podejmowania wyzwań, badania nowych idei i rozwoju swojego potencjału.
Nauczyciele jako liderzy zmian powinni rozwijać empatię uczniów i ich zdolność do współpracy. Wprowadzanie zmian często wymaga współdziałania z innymi nauczycielami, rodzicami i innymi członkami społeczności szkolnej. Nauczyciele muszą umieć efektywnie komunikować swoje wizje i cele, budować zaufanie i angażować innych uczestników procesu kształcenia w proces zmiany. Współpraca może również stworzyć większy wpływ i pozytywną zmianę w szkole i społeczności.
Rekomendacje
Przyszłość edukacji musimy budować poprzez rozwijanie kompetencji uczniów, co wymaga zaangażowania wszystkich stron, w tym prywatnego biznesu. Konieczne jest wyjście poza tradycyjne ramy i wprowadzenie innowacyjnych metod nauczania. Warto stworzyć warunki sprzyjające rozwojowi uczniów poprzez zapewnienie im poczucia przynależności i bezpieczeństwa. Edukacja musi uwzględniać zmiany społeczne, dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji oraz kwestie cyberbezpieczeństwa. Nauczyciele zaś powinni pełnić rolę liderów i twórców zmian, inspirując swoich uczniów do odwagi i samodzielnego uczenia się.
Autor: Agata Łuczyńska, Prezeska Fundacji Szkoła z klasą
